Dit liveblog is gesloten
De stemmingen zijn klaar en Kamervoorzitter Arib sluit het debat. De Algemene Politieke Beschouwingen 2020 zitten erop. Lees alles hieronder nog eens rustig na. Het blog van eerste dag vind je hier.
Rutte is klaar met de beantwoording en de ingediende moties. Kamervoorzitter Arib schorst voor 20 minuten, daarna wordt er gestemd over de ingediende moties.
Rutte benadrukt dat alle berichten die nu naar buiten komen over aangescherpte coronamaatregelen in regio's waar het virus extra hard toeslaat, nog niet definitief zijn. Er zou nog over worden gesproken, een besluit zou nog niet genomen zijn. De premier verwijst naar de persconferentie morgenavond.
Ook op de brandbrief van André Rouvoet van koepelorganisatie GGD-GHOR, waarin staat dat de GGD's er niets voor voelen om in de teststraten voorrang te geven aan zorg- en onderwijspersoneel, reageert Rutte nu niet. Hij belooft dat het kabinet morgen met een reactie komt. Rouvoet schrijft in een brief aan minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) dat een voorrangssysteem onder de huidige omstandigheden ‘schuurt’ met het gericht aanpakken van clusters van virusuitbraken.
Daar is Rutte. Het debat gaat zo weer verder.
Schorsing tot 21.20 uur
Na de bijdrage van Baudet (FvD), Krol, Van Kooten-Arissen en Van Haga schorst Kamervoorzitter Arib een halfuur. Daarna is het woord opnieuw aan Rutte. Hij gaat in op de moties, maar zal als het aan PvdA en GroenLinks ligt vooral moeten ingaan op de nieuwe coronamaatregelen.
Van Brenk (50Plus) spreekt haar vertrouwen in de goede bedoelingen van Rutte uit als het gaat om het lot van ouderen in Nederland, maar stelt ook vast dat het beleid 'een ander verhaal is'. Ze vreest dat ouderen niet op de eerste plek komen als er onvoldoende ic-bedden zijn en roept het kabinet op daar zekerheid over te geven.
Azarkan (Denk) is blij dat discriminatie een belangrijk punt is voor het kabinet. Hij spreekt zich in een motie uit tegen de stelling van Wilders (PVV) dat Nederland een corrupt land zou zijn. Hij spreekt uit vertrouwen te hebben in de rechtstaat.
SGP-voorman Van der Staaij wil dat studenten uit gezinnen met middeninkomens ook recht hebben op een studiebeurs. Hoewel hij hoopte op steun van D66, blijft die vooralsnog uit. Volgens Jetten is er nu geen geld voor.
De Partij voor de Dieren dient namens meerdere oppositiepartijen een motie in voor meer geld voor de 'meest kwetsbare mensen' tijdens de 'mondiale coronacrisis'.
Segers (CU) is blij met het verloop van de Algemene Politieke Beschouwingen. Dat er samenwerking mogelijk blijkt tussen coalitie en oppositie stemt hem tevreden.
Inmiddels bevestigen ingewijden dat in de regio's waar corona het meeste opspeelt, er in de horeca vanaf 0.00 uur niemand meer naar binnen mag. Om 01.00 uur moeten tenten sluiten. Daarnaast mogen er in zalen nog maximaal 50 mensen bijeenkomen.
Onder meer PvdA en GroenLinks eisen opheldering van de premier. De kans is groot dat hij dat zometeen al zal doen tijdens zijn tweede termijn.
© ANP — Jesse Klaver (GroenLinks) Asscher (PvdA) is ondertussen uitgeroepen tot beste spreker tijdens de Algemene Beschouwingen. Hij viel op door 'een combinatie van een mooi en boeiend betoog, volledig uit het hoofd gesproken, en een doelgerichte en daardoor effectieve debatstrategie. Vaak was het Asscher die politieke opponenten de moeilijkste vragen wist te stellen', aldus de jury.
De prijs voor beste debater is een initiatief van het Nederlands Debat Instituut en de Universiteit Leiden. Met de prijs willen ze aandacht vragen voor het belang van goede politieke debatvaardigheden.
Jesse Klaver van GroenLinks komt naar voren. Hij heeft ergens opgevangen dat de horeca misschien 's nachts de deuren moet sluiten, vanwege het stijgende aantal coronabesmettingen op sommige plekken in het land. Hij wil zometeen van premier Rutte weten wat er momenteel allemaal speelt rond corona. Eerder vroeg PvdA-leider Asscher daar ook al om.
ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers bedankt zijn coalitiepartners voor de prettige samenwerking van de afgelopen jaren. Dit zijn immers de laatste Algemene Politieke Beschouwingen (APB) van kabinet Rutte-3. Op 17 maart volgend jaar zijn er verkiezingen. Als de formatie van een nieuw kabinet langer dan zes maanden duurt, kan Rutte-3 nog wel als demissionair kabinet een nieuwe Prinsjesdag én APB meemaken.
Asscher (PvdA) is de volgende. Hij pleit voor een baangarantie voor werknemers van bedrijven die steun ontvangen. Daarnaast wil ook hij dat het kabinet iets doet voor mensen die knel zitten in de woningmarkt, en aan de salarissen van mensen in de zorg.
D66-leider Jetten roept het kabinet op mensen met flinke schulden eerder toegang te geven tot schuldhulpverlening.
Ook Marijnissen (SP) wil dat het kabinet opnieuw kijkt naar de verhoging van de zorgsalarissen, net als een verlaging van de huurprijzen.
Door met Klaver (GroenLinks). Hij is blij dat het einde van het economisme, waarbij alles draai om geld en groei van de economie, een stapje dichterbij is gekomen. Hij herhaalt dat kerncentrales geen optie zijn, al is het maar omdat het geen rendabel is. Bovendien is het geen 'regelbaar vermogen'. ,,Een kerncentrale zet je niet even aan of uit.''
Ook vindt Klaver dat er wat moet gebeuren aan de huurprijzen en de woningnood. Wat betreft de lastenverlichting voor het bedrijfsleven van twee miljard euro adviseert hij Rutte: ,,Doe het niet, dit wordt ook weer een fiasco.''
Nu Dijkhoff (VVD). Hij gaat opnieuw het debat aan met Jesse Klaver over de energietransitie. Die is tegen kernenergie, maar volgens Dijkhoff mist GroenLinks 'een eindplan'. Heel Nederland 'volplempen' met zonnepanelen en windmolens is volgens Dijkhoff geen oplossing. Klaver merkt op dat er nog heel veel daken in Nederland ingezet kunnen. Samen met energiebesparing zouden we een heel eind richting de klimaatdoelen moeten kunnen komen, meent hij.
© ANP — Klaas Dijkhoff (VVD) ,,Het gaat slecht met Nederland'', zegt Wilders nog eens. ,,Tien jaar premier Rutte hebben Nederland geen goed gedaan.'' De PVV-leider klaagt over Arabieren, hoofddoekjes en discriminatie van Nederlanders. ,,Ik blijf het ongelofelijk fout en willekeurig vinden dat mensen als Akwasi en minister Grapperhaus overal mee blijven wegkomen.''
Net als gisteren, tijdens de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen, fulmineert Wilders tegen kabinet Rutte-3. ,,Mark Rutte heeft ons hele land weggegeven. Hij heeft geen eigen identiteit meer.'' Wilders dient moties in om geen steungeld aan Zuid-Europese landen te geven, het lage btw-tarief te verlagen en de huren te verlagen. Ook wil hij dat de dreigende pensioenkortingen van tafel gaan en dat de grenzen op slot gaan voor immigranten uit niet-westerse landen.
Het debat gaat verder. Het is tijd voor de tweede termijn, waarin alle politieke partijen opnieuw hun zegje mogen doen. PVV-leider Geert Wilders krijgt als eerste het woord.
Schorsing voor het diner
Voorzitter Arib schorst tot 18.45 uur voor het diner.
Tijdens het debat wordt bekend dat GGD's er niets voor voelen om in de teststraten voorrang te geven aan zorg- en onderwijspersoneel, zoals de politiek wil. Voorzitter André Rouvoet van koepelorganisatie GGD-GHOR schrijft in een brief aan minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) dat een voorrangssysteem onder de huidige omstandigheden ‘schuurt’ met het gericht aanpakken van clusters van virusuitbraken.
De brief is niet openbaar gemaakt, maar in handen van dagblad Trouw. Volgens Rouvoet moet vooral worden ingezet op het voorkomen van besmettingen. ,,Anders blijft het dweilen met de kraan open.'' Dat kan door lokaal, regionaal of landelijk nieuwe beperkingen op te leggen.
Vanwege het grote tekort aan laboratoriumcapaciteit vrezen de GGD’s dat de voorrangsregeling voor zorg en onderwijs, die De Jonge heeft aangekondigd, ten koste gaat van deze aanpak. Ze vinden de regeling 'niet goed te combineren' met de krapte in de teststraat en de wachttijden voor andere groepen.
De oppositie is niet te spreken over dit bericht, en wil zo snel mogelijk - liefst nog tijdens de tweede termijn van het debat vanavond - duidelijkheid van het kabinet. Rutte zegt toe erop terug te komen, maar sluit niet uit dat dat morgen wordt.
Wilders (PVV) begint over zijn eigen proces. Hij herhaalt zijn betoog van gisteren dat de rechtstaat in Nederland 'failliet' is. Het steekt hem dat Akwasi niet vervolgd wordt, terwijl Wilders wél voor de rechter moest verschijnen.
Rutte over Akwasi: ,,Het kabinet kan zich niet uiten over een vervolgingsbeslissing van het Openbaar Ministerie.'' Wel wil hij wat zeggen over wat Wilders beweert. ,,De rechtstaat is het belangrijkste publieke bezit van deze samenleving. Die beschermt ons tegen de almacht van de overheid. Het is daarmee de basis onder onze democratie.'' Als Wilders dit zegt, zet hij alle mensen onterecht weg die zich hard maken voor onze rechtstaat, meent de premier.
Marijnissen (SP): ,,Het kabinet maakt nu echt een inschattingsfout'', zegt ze over de zorgsalarissen, en de aangekondigde commissie die onderzoek gaat doen naar de mogelijkheden. ,,Dit valt echt heel erg slecht.''
Rutte herhaalt de kabinetsplannen. Marijnissen vraagt hem opnieuw te heroverwegen. Ook GroenLinks-leider Klaver doet een poging en oppert om tafel te gaan met alle partijen om te komen tot een zorgakkoord. Rutte voelt daar niets voor: ,,We doen het op onze manier.''
Rutte gaat nu snel door alle onderwerpen heen. Hoewel voorzitter Arib dat aan zal spreken, zit de oppositie nog met de nodige vragen. Segers (CU) merkt op: ,,Ik heb geen idee meer welk blok nou waarover ging.''
Door met de zorg. Het kabinet heeft in de begroting 1 miljard euro beschikbaar gesteld voor de gebruikelijke loonsverhoging in de zorg. Maar van een extra, structurele loonsverhoging wil Rutte voorlopig niet weten. Er komt een commissie die daar onderzoek naar gaat doen. Rutte wil ook gaan kijken naar andere zaken, zoals startsalaris, loonbaanperspectief, werkplezier, etc.
© ANP — Premier Mark Rutte Marijnissen (SP) vraagt Rutte of hij nog dit jaar de huren kan bevriezen. Ook daar voelt de premier niets voor. ,,Ik meen niet dat dat verstandig is.'' Hij vrees dat dat een negatief effect hadden hebben op de woningproductie. Hij merkt op dat de huren voor het eerst sinds jaren onder de inflatie is gebleven.'' Wél wil Rutte bekijken of de huurstijgingen in de vrije sector aan banden kunnen worden gelegd.
Wilders hekelt dat asielzoekers vaak voorrang krijgen bij woningen, terwijl veel Nederlanders eindeloos op een wachtlijst blijven staan.
Rutte wijst erop dat de wet waarin staat dat asielzoekers automatisch voorrang krijgen is afgeschaft. Wilders pareert dat door te zeggen dat het weliswaar niet meer automatisch gaat, maar dat twee op de drie gemeentes daar nog altijd wel voor kiest. Wilders vraagt of mensen uit Syrië teruggestuurd kunnen worden, zodat er 30.000 woningen beschikbaar zouden komen. Daar voelt Rutte niets voor.
Rutte gaat nu door op de huurprijzen, een heet hangijzer voor de oppositie. Volgens de premier er ruimte om door te praten over het verlagen van de verhuurdersheffing, waardoor woningcorporaties meer geld overhouden om woning te bouwen en huren te verlagen.
Klaver (GroenLinks) is blij dat er ruimte is om verder te praten over de verhuurdersheffing. Wel wil hij dat het kabinet iets doet aan mensen die een extra woning hebben als pensioeninvestering. Rutte ziet het probleem daarmee niet: ,,Dan woont er toch iemand in?''
CDA-voorman Pieter Heerma wil ook dat er meer woningen gebouwd worden, maar dan vooral in het middensegment in plaats van sociale huurwoningen.
© ANP — We gaan weer door. Premier Rutte krijgt het woord. Een volledige baangarantie voor werknemers van bedrijven die steun ontvangen kan niet, omdat er altijd omstandigheden zijn waardoor iemand zijn of haar baan kan verliezen. Rutte wil wel een inspanningsverplichting om de werkgelegenheid op peil te houden. Asscher (PvdA) hamerde gisteren - en vanmiddag - op zo'n garantie.
Schorsing voor de lunch
We gaan schorsen voor de lunch. Om 14.45 uur gaat het debat verder.
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff had gisteren witte sneakers aan. Dat viel niet bij iedereen even goed, dus heeft hij vandaag gekozen voor een ander paar.
Klaver (GroenLinks): ,,Het is net alsof de premier niks geleerd heeft van de dividendbelasting.'' Ook hij meent dat onduidelijk is waar de twee miljard euro lastenverlichting voor bedrijven naartoe gaat en wat het doel is en spreekt van het 'volgende cadeau'. Hij vraagt of Rutte bereid is te kijken naar alternatieve besteding. Dat is Rutte niet.
© ANP — Jesse Klaver (Groenlinks) en Premier Mark Rutte Marijnissen (SP) begint - net als gisteren - over de twee miljard euro voor lastenverlichting voor bedrijven. Dat kan veel beter aan de zorgsalarissen besteed worden, meent ze. Bovendien is het volgens haar totaal onduidelijk waar dat geld nou precies naartoe gaat. ,,Het kabinet vraagt ons een carte blanche te geven voor 2 miljard euro''. Dat Rutte stelt dat het goed is voor het investeringsklimaat in Nederland, en daaruit volgend de werkgelegenheid, vindt ze niet voldoende.
Ook Asscher (PvdA) valt over de lastenverlichting. Hij wil weten hoeveel banen dat daadwerkelijk oplevert. Rutte kan dat niet exact zeggen maar waarschuwt wel dat dat er minder investeringen worden gedaan als die twee miljard lastenverlichting van tafel zou gaan. ,,De investeringen lopen terug. Volgens het Centraal Planbureau volgend jaar met negen procent. Dat willen we voorkomen.''
© ANP — Premier Mark Rutte Klaver (GroenLinks) en Rutte discussiëren over het aangekondigde Nationaal Groeifonds van 20 miljard euro. Klaver vreest dat economische groei het enige doel van dat fonds is. Hij wil dat ook rekening gehouden wordt met de co2-impact. ,,Kunt u uitsluiten dat dit fonds wordt gebruikt voor uitbreiding van luchthaven Lelystad?'', werpt hij de premier voor de voeten.
Rutte en Klaver verschillen van mening op ideologisch vlak, maar de premier zegt dat niemand investeringen wil 'waarmee de co2-uistoot toeneemt', zeker niet gezien de klimaatdoelstellingen van het kabinet. Klaver wil dat dat specifiek benoemd wordt in het plan. ,,Nu is het te breed gedefinieerd.''
Niet alle bewindspersonen mogen vanwege de coronacrisis in de zaal zitten. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven en minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) volgen het debat samen, met een kop koffie erbij, vanuit huis.
Rob Jetten (D66) wijst erop dat de meeste besmettingen in de privésfeer gebeuren, maar Rutte wijst dat van de hand. Volgens hem is dus niet voldoende om alleen meer te gaan testen. Aanvullende maatregelen, bijvoorbeeld in de horeca of in studentenhuizen, zijn mogelijk alsnog nodig.
© ANP — Rob Jetten (D66) Farid Azarkan (Denk) vraagt Rutte naar een mogelijke vaccinatieplicht. Die komt er niet, bevestigt Rutte. ,,Er is geen juridische mogelijkheid om mensen te dwingen. Dat kan gewoon niet.'' Dat geldt ook voor bedrijven: die mogen werknemers niet onder druk zetten zich te vaccineren.
Esther Ouwehand (PvdD) merkt op dat er geen specifieke aandacht is op de 'basisgezondheid' van Nederlanders. Volgens Rutte is in essentie alles daarop gericht.
Ouwehand vindt van niet. Ze wijst erop dat veel mensen op de ic's obesitas hebben, maar dat het kabinet geen actie onderneemt tegen bijvoorbeeld frisdrankproducenten.
Rutte wijst op de inspanningen van het preventieakkoord om mensen goed te informeren over gezonde producten, maar daar zitten volgens hem ook grenzen aan. ,,In een vrij land blijft het natuurlijk wel toegestaan je hamburgertje te eten of je colaatje te drinken. Dat gaan we niet verbieden.''
Nu Lodewijk Asscher (PvdA). Hij wil weten of Rutte erkent dat er te weinig getest is en getest wordt. Hij vraagt de premier hoeveel tijd hij zichzelf gunt om de capaciteit op orde te krijgen. Ook Jesse Klaver (GroenLinks) heeft zorgen over de capaciteit, als die nu al onvoldoende blijkt.
Rutte wijst erop dat het oplopende aantal besmettingen geen verband houdt met het tekort aan testcapaciteit. Dat neemt niet weg dat de capaciteit natuurlijk wel omhoog moet.
