Dit liveblog is afgesloten
Einde van de eerste termijn van de zijde van de Kamer. Morgen is het woord aan premier Mark Rutte voor de beantwoording van alle vragen. Dat belooft een pittige klus te worden. Dag twee van de Algemene Politieke Beschouwingen volg je uiteraard opnieuw via deze site. Aanvang: 10.45 uur.
© EPA — Premier Mark Rutte De laatste spreker van vanavond is Wybren van Haga, die direct zijn steun uitspreekt voor 'kameraad Wilders'.
Hij heeft kritiek op de manier waarop het kabinet de coronacrisis in eerste instantie aanvloog, maar geeft complimenten dat het kabinet wel maatregelen heeft genomen. Over de maatregelen zelf is hij dan weer niet tevreden. Hij vindt dat de maatregelen veel te ver gaan met grote gevolgen voor bijvoorbeeld studenten en de evenementenbranche. Hij spreekt van 'coronagate'.
Door met Femke Merel van Kooten-Arissen. Ze heeft een duidelijke opdracht: Verbeter waar het kan, maar sloop niet wat goed is. ,,Jullie zijn hier voor ons'', zegt ze tegen het kabinet.
Verder met Henk Krol. ,,De economie heeft een slagaderlijke bloeding door de coronacrisis, maar de premier probeert met een paar Hansaplastpleisters het bloeden te stoppen. Dat gaat dus niet'', zegt hij. Hij pleit voor een belastingimpuls van 20 miljard euro voor iedereen die inkomstenbelasting betaalt. Hij hekelt het nieuwe pensioenakkoord, waarin ouderen volgens hem jaar op jaar aan koopkracht verliezen.
De volgende spreker is Thierry Baudet (FvD). Hij wil stilstaan bij tien jaar Rutte. ,,Ik kan niet anders dan tot de conclusie komen dat er een ravage is aangericht in Nederland. De publieke sector is ten prooi gevallen aan een kaalslag.'' Er is volgens hem te veel ingezet op immigratie, klimaatdoelstellingen en steun aan Zuid-Europese landen.
Baudet heeft allerlei grafieken bij zich die hij laat zien. Van immigratie tot de energierekening, de FvD-voorman heeft het naar eigen zeggen allemaal uitgezocht. Ze tonen volgens hem dat het in Nederland op al die vlakken niet goed gaat. Er worden kopieën van de grafieken aan de bewindslieden uitgedeeld.
© ANP — Thierry Baudet (FvD) Nu is het aan Corrie van Brenk (50Plus). Ze hekelt dat ouderen buiten de maatschappij dreigen te vallen en verzet zich tegen het pensioenakkoord.
Henk Krol - voormalig 50Plus-voorman - meldt zich direct. Hij vraagt hoe het verder moet met dat voornemen als de leden van 50Plus straks zouden kiezen voor een andere lijsttrekker. ,,Deze opmerking had ik van andere partijen verwacht'', reageert Van Brenk, waarop ze nog enkele steken onder water aan elkaar uitdelen. Het typeert het moddergooien van de twee sinds Krol de partij verliet. Van Brenk noemde hem eerder al een zetelrover.
Door met Farid Azarkan (Denk). ,,Woorden doen er toe'', zegt hij, verwijzend naar het betoog tegen Marokkanen van Wilders (PVV), eerder vanmorgen. ,,De uitwerking van die woorden is desastreus voor ons land.'' Hij roept de premier op racisme en discriminatie in Nederland uit te bannen.
Het coronabeleid is niet goed, vindt Azarkan, verwijzend naar problemen met testen, oplopende besmettingen en onduidelijke communicatie. ,,De coronacrisis was eerst een gezondheidscrisis, toen een economische crisis en nu steeds meer een welvaartscrisis.''
Azarkan pleit voor investeringen in zorg, onderwijs, in wijkagenten: ,,In alle voorzieningen die in 10 jaar Rutte onder druk zijn komen te staan.''
© ANP — Farid Azarkan (Denk) De volgende spreker is Kees van der Staaij (SGP), die weer wat bijzonders meeneemt voor zijn betoog. Elk jaar houdt de politicus een bijzonder betoog, waarin hij de een deel van de Nederlandse geschiedenis ophaalt. Dit keer heeft hij een doos bij zich, waar halverwege zijn betoog een ijsvogel (geen echte) uit haalt. Het is het symbool voor rust 'als het stormt op zee'. Dat ziet hij vandaag ook: een fel debat, maar er zijn ook altijd mensen die 'rustig hun werk blijven doen'. ,,Ik heb het over onze Kamerbodes.'' Hij wil de houten vogel doneren aan de bodes, als dank voor hun werk.
Van der Staaij roept op voor een meer nationale politieke koers. ,,Het kan toch niet zo zijn dat Google of Facebook bepalen wat we schrijven?'' Ook verzet hij zich - zoals elk jaar - tegen euthanasie en abortus, en wil hij meer aandacht voor de zondagsrust. Winkeliers zouden dan ook niet gedwongen moeten worden hun deuren te openen.
Segers is klaar met zijn betoog. Nadat het spreekgestoelte schoon is gemaakt, is het de beurt aan Esther Ouwehand (PvdD). ,,We waanden ons ontastbaar, maar dat zijn we niet'', begint ze. Economische groei is niet de oplossing voor de klimaatproblemen, het is juist het probleem, spreekt ze minister Wiebes toe.
,,En toen kwam corona'', zegt ze. Maar volgens haar kwam het virus niet zomaar 'aanvliegen als een zwarte zwaan', maar is het - net als bij eerdere virussen - het gevolg van onze omgang met dieren. ,,We moeten niet doen alsof een pandemie ons zomaar kan overkomen, we moeten er alles aan doen om een nieuwe pandemie te voorkomen.''
Corona leert ons dat we juist niet terug moeten gaan naar wat we deden, stelt Ouwehand, die vaststelt dat het kabinet 'geen fundamentele keuzes maakt voor de gezondheid van mensen'. De Partij voor de Dieren verleent geen steun voor de miljoenennota.
Asscher (PvdA) is klaar, door met Gert-Jan Segers (ChristenUnie). ,,De coronacrisis is niet ons sterfbed. Er is leven na de crisis'', zegt hij. ,,Maar door de crisis leren we wel scherper kijken.'' Zzp'ers hadden volgens hem als eerste hulp nodig.
Segers wil 'kiezen voor wat echt geldt'. Om te beginnen is dat de zorg voor elkaar. Asscher vraagt hem meteen naar de betere waardering voor zorgmedewerkers. Segers wil liever - in plaats van 'een vluggertje' - kijken naar een structurele oplossing voor mensen in de zorg.
Asscher stelt vast dat er iets aan het veranderen is. ,,Ik heb vandaag de VVD horen praten over een sterke overheid. Ik heb D66 horen zeggen 'we zijn liberaal, maar niet zulke erge'.''
Nu moeten de juiste keuzes gemaakt worden, stelt Asscher, voordat op 1 oktober het nieuwe steunpakket komt. ,,Je wilt niet hebben dat het straks allemaal weg is en er dan alsnog honderdduizenden mensen werkloos zijn.''
De PvdA-voorman begint opnieuw over een baangarantie voor werknemers van bedrijven die steun krijgen. Hij herhaalt dat die garantie een eis is voor steun van zijn fractie voor het derde steunpakket.
© ANP — Lodewijk Asscher (PVDA) Het woord is aan Lodewijk Asscher (PvdA). Hij doet zijn bijdrage - zoals alle jaren - uit het hoofd. Hij staat uitgebreid stil bij de impact van de coronacrisis. Ook een debat over de economie moet volgens hem gaan over de aanpak van het virus. Hij stelt vast dat het kabinet stevig is tegen mensen die coronamaatregelen overtreden, maar 'mild en genadig' als het om zichzelf gaat.
Asscher hekelt dat het kabinet veel van de belangrijke beslissingen aan de veiligheidsregio's laat. ,,Dat past niet, je moet de hete aardappel niet naar anderen gooien.''
,,Het is onze taak om te laten hoe het anders kan'', spreekt hij de Kamer toe. Daarbij steekt hij ook hand in eigen boezem. ,,De vraag is, wat leer je daarvan?'' Hij heeft bij de vorige economische crisis - toen de PvdA in het kabinet zat - geleerd dat de 'bestaanszekerheid van mensen' gegarandeerd moet worden.
Solidariteit is volgens Asscher onderdeel van de oplossing, in plaats van onderdeel van het probleem.
De Kamerleden zijn weer in de zaal, we gaan door met het debat.
Eetpauze tot 20.50 uur
Het debat is geschorst tot 20.50 uur. Het kabinet en de Tweede Kamerleden hebben een dinerpauze.
Een lelijk moment net tussen Jetten en Van Kooten-Arissen, nadat die de D66-leider confronteert met een interview van de nieuwe lijsstrekker Sigrid Kaag waarin ze zegt de Moria-situatie anders aan te willen pakken. Waarom doet ze dat dan niet nu al, vraagt Van Kooten-Arissen.
Jetten reageert zeer fel, en verwijt Van Kooten-Arissen gebrek aan geloofwaardigheid omdat zij de laatste jaren 'van partij tot partij' ging en daardoor zelf geen ruggengraat toont.
We gaan door met Rob Jetten (D66). Hij prijst de manier waarop het kabinet de coronacrisis aanpakt. Hij vraagt het kabinet of het 'nieuwe werken' ('dag thuiswerken', 'stoppen met goedkope business-vluchten') niet een kentering betekent, omdat ook na de komst van een vaccin de samenleving nog lang met maatregelen zal moeten functioneren. Ook wil hij dat het kabinet onderzoekt hoe sneltesten kunnen worden ingezet om bepaalde sectoren weer op gang te helpen.
Heerma is klaar, we gaan door met Lilian Marijnissen (SP). Tussendoor wordt het spreekgestoelte schoongemaakt. Ze maakt zich grote zorgen over de ontwikkelingen rond de coronacrisis. ,,Het zou voor de economie dramatisch zijn als er een tweede golf zou komen.'' Ook hekelt ze de problemen met de testcapaciteit. ,,Levensgevaarlijk'', meent ze. Dat het nog een aantal weken duurt voordat de testcapaciteit groter is, vindt ze 'onacceptabel'.
Ook pleit Marijnissen opnieuw voor salarisverhoging voor zorgmedewerkers en een oplossing voor mensen die door stijgende huren in de problemen komen.
De SP komt met drie wetsvoorstellen, waarin het minimumloon wordt verhoogd, winstdeling voor de werkvloer wordt geregeld en meer zeggenschap wordt vastgelegd.
Asscher (PvdA) breekt in. Hij wil een brief van het kabinet over de aankondiging van extra coronamaatregelen in verschillende regio's. Ook komt er komende vrijdag een extra persconferentie van premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid). Asscher is er niet over te spreken dat de Kamer dat via de media moet vernemen.
Heerma gaat door met de woningmarkt. Er is sprake van een 'nationale wooncrisis'. De CDA-fractievoorzitter pleit voor een ministerie van Volkshuisvesting.
Marijnissen (SP) concludeert dat er veel mis gaat op woongebied. ,,Huurders zitten in de knel nu. Wat gaat Heerma doen nu voor de huurders die geconfronteerd worden met die gigantische huurstijging?''
Heerma wijst erop dat er in de begroting al wat aan hun situatie gedaan wordt.
Klaver is klaar, we gaan door met Pieter Heerma (CDA). Ook hij staat stil bij het bewogen jaar. Hij ziet het tegelijkertijd als een 'kantelpunt'. ,,Je ziet een verlangen naar een ander soort Nederland. Minder gejaagd.'' Ook is er sprake van doorgeslagen individualisering. In dat nieuwe Nederland werken mensen meer samen. Heerma ziet daar al veel voorbeelden van. Hij noemt het een 'coöperatieve samenleving'.
De steeds onzekerder wordende wereld waarin de ene crisis over de andere heen buitelt maakt Nederland kwetsbaar. Daarom moet er een nationaal Planbureau voor de Veiligheid komen. Dit gezamenlijke voorstel doen CDA en ChristenUnie tijdens de Algemene Beschouwingen.